Badanie dermatoskopowe
Badanie dermatoskopowe może być wykonywane za pomocą klasycznych dermatoskopów ręcznych, mikroskopów stereoskopowych, dermatoskopów połączonych z cyfrowym aparatem fotograficznym oraz wideodermatoskopów, w których uzyskany obraz kamerą wideo jest przesyłany bezpośrednio na ekran komputera. Badanie zmiany barwnikowej przeprowadzane za pomocą dermatoskopu dostarcza m.in. danych o jej budowie, strukturach naczyniowych czy rozkładzie barwnika w obrębie zmiany. Lekarz przeprowadzający badanie powinien zwrócić uwagę na cztery ważne dermatoskopowe kryteria dotyczące oceny melanocytowych zmian barwnikowych: kolor (czarny, brązowy, niebieski, szary), wzorzec, rozmieszczenie barwnika oraz lokalizację (twarz, części akralne, płytka paznokciowa, błona śluzowa), np. im więcej kolorów w obrębie jednej zmiany, tym większe prawdopodobieństwo jej atypii. Bardzo ważne są też czynniki, które mogą wpływać na wzorzec dermatoskopowy znamion u konkretnego Pacjenta, są to: wiek osoby, fototyp skóry, wywiad rodzinny lub osobniczy w kierunku czerniaka, dotychczasowe ekspozycje na promieniowanie UV, ciąża czy dynamika wzrostu zmiany.
Ocena znamion barwnikowych a profilaktyka czerniaka
Bardzo ważną propozycją profilaktyki przeciwnowotworowej jest strategia follow-up, czyli ocena zachodzących w czasie zmian w obrębie znamion barwnikowych. Przyjmuje się, że łagodne znamię barwnikowe w trakcie kolejnych badań kontrolnych powinno pozostać stabilne, natomiast czerniak ma tendencję do zmiany w miarę upływu czasu. Liczne badania potwierdziły, że wideodermatoskopia, total body photography oraz dermatoskopia z użyciem cyfrowego aparatu fotograficznego w połączeniu z archiwizacją zdjęć są wysoce efektywne w wykrywaniu wczesnych czerniaków, szczególnie u Pacjentów ze zwiększonym ryzykiem rozwoju czerniaka m.in. z powodu występowania dużej liczby znamion atypowych czy dodatniego wywiadu rodzinnego w kierunku tego nowotworu. Porównanie dermatoskopowego obrazu „stanu wyjściowego” z obrazami wykonanymi w trakcie wizyt „follow-up” pomaga w dużym stopniu ujawniać subtelne dynamiczne zmiany, które mogą świadczyć o rozwijającym się w obrębie znamienia czerniaku. Przeprowadzone do tej pory badania wykazały, że użycie metody oceny zmian melanocytarnych w czasie pozwala na rozpoznanie wczesnych postaci czerniaka nieinwazyjnego in situ w przypadku ponad 50% wszystkich wykrytych tą metodą czerniaków.